Fransız Devrimi - Jirondenler ve Montanyarlar İkinci Cilt

Fransız sosyalist tarihçi Albert Mathiez'in Fransız Devrimi adlı yapıtının birinci cildinde devrimi hazırlayan ekonomik ve toplumsal nedenler anlatılmıştı. İkinci cilt ise bütünüyle siyasal çatışmalara ayrılmıştır. Özellikle Jirondenler ile Montanyarlar arasındaki siyasal çekişmeler ve bunun doğurduğu toplumsal sonuçlar ayrıntılı olarak incelenmiştir. Robespierre, Danton ve Marat gibi devrimin efsane adları bu ciltte çok sık geçmektedir. İç çekişmelerin yanında dışarıda da sürmekte olan savaşlar bulunmaktadır. Jirondenlerin düşmesi ve devrimin yeni bir yola girmesiyle bu cilt sona ermektedir. Herkesin bildiği gibi Jirondenlerle Montanyarlar arasında savaş konusundan doğmuş ve krallığın düşürülmesi davasıyla artmış olan rekabet, 10 Ağustos'tan beri artık yalnızca siyasal bir rekabetten başka bir şey değildi. Sınıf kavgası başlıyordu. Fakat kendisi de Montanyarlardan olan Baudot'un çok iyi gördüğü gibi halk kitleleriyle yaklaşmak ve birlikte çalışmak politikası birçok Montanyarlar için, özellikle savaş gerekliliklerin zorladığı bir taktik olmuştur. Aslında Montanyarların birçoğu da tıpkı Jirondenler gibi burjuvaydılar. Açmış oldukları sınıf politikası bütünüyle halkın içinden çıkmış değildi. Karl Marx, “Krallarla, papazlarla, soylularla ve devrimin bütün düşmanlarıyla işi bitirmek bir tür oyalama politikası olmuştur,” diyor. Jirondenlerin politikasına Karl Marx'ın temelden karşıt olması için bu bile yeterlidir.