Ulus İnşası - Azerbaycan’ın Çağdaşlaşma Sürecinde Türk Kimliği ve Vatan Düşüncesi

Araştırmacının uzun soluklu emeğinin ürünü olan bu eser, tarihsel belgeler ve analitik çözümlemeleri titizlikle bir araya getirerek Azerbaycan çağdaşlaşmasını dönemsel bir süreklilik çizgisi üzerinde yeniden konumlandırmakta, böylece bu sürecin yalnızca politik değil toplumsal ve zihinsel boyutlarını da görünür kılmaktadır. Öte yandan yazar, Batılılaşmayı teknik bir kalkınma adımı olmanın ötesinde “vatan” fikrini besleyen ve ulusal aidiyet bilincini derinleştiren bir kimlik inşa süreci olarak değerlendirir. Bu bağlamda Birinci ve İkinci Karabağ Savaşlarına dair yapılan çözümlemeler, kitabın kuramsal çerçevesini somutlaştıran önemli bölümler olarak öne çıkmaktadır. Eser, modernleşme ile kimlik arasındaki ilişkiyi bir karşıtlık değil “eş güdüm alanı” olarak tanımlar. Batı ile bütünleşme, kurumsal reformlar ve yönetişim pratikleri aracılığıyla gelişirken Türk dünyasıyla kurulan tarihsel, kültürel ve dilsel bağlar kimliğe derinlik kazandırır. Eserin en dikkate değer yönlerinden biri, ele aldığı konulara dair eleştirel mesafesini tutarlı biçimde korumasıdır. Yazar, demokrasi, hukukun üstünlüğü ve basın özgürlüğü alanlarında yaşanan gerilemeleri somut örneklerle tartışarak Azerbaycan'daki kurumsal dönüşümün kırılma noktalarına ışık tutar. Bu yönüyle çalışma, Batılılaşmanın yalnızca kültürel bir yönelim ya da değer aktarımı olmadığını; kalıcı bir modernleşmenin siyasal reformlar, demokratik kurumsallaşma ve toplumsal katılım olmadan sürdürülemeyeceğini vurgular. Sonuç olarak bu çalışma, Azerbaycan örneği üzerinden modernleşme, Batılılaşma, kimlik inşası ve post-Sovyet dönüşümlerine dair evrensel bir tartışma zemini açmaktadır. Dolayısıyla bu eser, yalnızca Azerbaycan araştırmacılarına değil modernleşme teorileri, kimlik siyaseti ve toplumsal değişim süreçleri üzerine çalışan tüm araştırmacılara önemli bir kaynak sunmaktadır. Prof. Dr. Ali Asker