Eski Uygurcada Yunanca Alıntılar

Türk dilinin tarihî gelişimi, temas ettiği kültür ve medeniyet çevrelerinin izlerini derinlikli biçimde taşır. Bu etkileşimlerin en dikkat çekici örneklerinden biri, Eski Uygur yazı dili döneminde metinlere yansıyan Yunanca kökenli unsurlardır. Maniheizm, Budizm ve Hristiyanlık gibi büyük dinî geleneklerle karşılaşan Uygurlar, yalnızca bu inançların kavram dünyasını değil, Soğdca, Sanskritçe, Toharca, Tibetçe ve Süryanice gibi kültür dillerini de benimsemiş; Yunanca ise bu çok yönlü aktarımın hem dolaylı hem de yer yer doğrudan izlerini bırakmıştır. Bu eser, Eski Uygurcada yerleşmiş Yunanca alıntıları ilk kez kapsamlı ve bütüncül bir yöntemle incelemektedir. Yunanca kökenli kelimelerin fonetik ve biçimbirimsel uyarlanmalarından semantik alanlarına, metin türleri içindeki dağılımından Yunanca → (ara diller)→ Eski Uygurca şeklinde ilerleyen aktarım kanallarına kadar geniş bir çerçevede değerlendirme yapılmıştır. Böylece söz konusu alıntılar, yalnızca bir söz varlığı tabakası değil, Orta Asya'nın dinî ve entelektüel dolaşımının filolojik tanıkları olarak ele alınmaktadır. Çalışmanın amacı, malzemeyi basit bir liste hâline getirmekten çok, Eski Uygur filolojisi ile Bizans, İran dilleri ve tarihsel dilbilim araştırmalarını ortak bir bağlamda buluşturmaktır. Parçalı ve problemli bir korpusla çalışmanın gerektirdiği titizlikle hazırlanan bu kitap, konuya ilişkin güvenilir bir başvuru zemini sunmayı hedeflemektedir. Ortaya konan veriler, hem Türk dilinin temas tarihini hem de Orta Asya'nın kültürler arası etkileşim ağlarını daha iyi anlamaya katkı sağlamaktadır. Bu çalışma, araştırmacıları Eski Uygurcadaki Yunanca izleri yeniden düşünmeye ve yeni sorular sormaya davet ediyor.